Πληροφορούμαι και Επικοινωνώ ηλεκτρονικά. Άρα υπάρχω(;).

Πρώτη Δημοσίευση: Δεκέμβριος 2000, Περιοδικό ΒΗΜΑ - τεύχος 4, Αίγιο.

Αγαπητέ Γιώργο,
Με αφορμή το άρθρο σου: «Ηλεκτρονική Επανάσταση» το οποίο και προσεγγίζει μ’ ενδιαφέροντα τρόπο τις νέες δυνατότητες από την ηλεκτρονική επανάσταση σκέφτηκα και ‘γω να καταγράψω τους προβληματισμούς μου στηριζόμενη στις δικές σου απόψεις.
Η δική μου καταγραφή κατ’ αρχάς με στυλό και χαρτί (τα πλήκτρα δεν με βοηθάνε σ’ αυτή) και σε αυτόματη πάντα γραφή (λόγω ιδιοσυγκρασίας) αφορούν στα σημεία και σε λέξεις.
Προβληματισμός 1^ος : Ο υπολογιστής ως η μεγαλύτερη πράγματι εφεύρεση από τον καιρό της τυπογραφίας πόσο πραγματικά μεταφέρει την γνώση και κατά πόσο βάζει περισσότερους στον κόσμο της;
Τι γίνεται μ’ αυτούς που αυτή τη χρονική στιγμή δεν είναι γνώστες των χρήσεων και των τρόπων του υπολογιστή; ή δεν θέλουν να γίνουν μέτοχοι; και τι θα γίνει μ’ αυτούς στο μέλλον που έχουν διαφορετικό προσανατολισμό και κοσμοθεωρία; θα έχουμε μια καινούρια κατηγορία ηλεκτρονικώς αναλφάβητων ανθρώπων που λόγω της διαδεδομένης χρήσης θα αποκλείονται από πολλές εκφάνσεις της ζωής; (επαγγελματικής, μορφωτικής, ψυχαγωγικής, …).
Και αυτό, γιατί ενώ η τυπογραφία ακολούθησε την γνώση της γραφής και της ανάγνωσης, η ηλεκτρονική τεχνολογία προηγήθηκε της γνώσης της από τους πολλούς και μάλιστα ζητά συνεχώς τον εμπλουτισμό της δεδομένης εξέλιξής της με ρυθμούς σφαίρας.
Έπειτα μήπως η χρήση των όρων επικοινωνία – πληροφορία – γνώση μπερδεύονται επικίνδυνα δημιουργώντας σύγχυση για το επίπεδο στο οποίο κάθε μια κινείται;
Προβληματισμός, λοιπόν, 2^ος : επικοινωνία σε πρώτο επίπεδο σημαίνει: διακινώ πληροφορίες, ανταλλάσσω μηνύματα, σε δεύτερη βαθύτερη και πιο ελεύθερη ερμηνεία, σημαίνει: δημιουργώ σχέση με άλλους ανθρώπους, βρίσκω κοινά σημεία και για να γίνει αυτό χρειάζομαι απαραίτητα την παρουσία του άλλου, τη συμμετοχή του, την αίσθηση της ύπαρξής του … και όλα αυτά πραγματικά - πραγματικά και όχι εικονικά - πραγματικά.
Αφού λοιπόν επικοινωνήσω πληροφορούμαι με σκοπό να γίνω μέτοχος στην κοινωνία της γνώσης (μια εκδοχή της επικοινωνίας και αυτή που επιδέχεται μάλλον τις περισσότερες κρίσεις).
Πληροφορούμαι και γνωρίζω λοιπόν μου φαίνεται ότι παρά την φαινομενική τους ομοιότητα διαφέρουν σε βαθύτητα και δύναμη.
Δηλαδή θέλω να πω ότι, η συσσώρευση μεγάλου όγκου πληροφοριών και οι απεριόριστες δυνατότητες διακίνησής τους (τομείς στους οποίους κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει την πρωτοκαθεδρία του ηλεκτρονικού μέσου) δεν συνεπάγεται αυτόματα την κατάκτηση της γνώσης, αντιθέτως πολλές φορές συνεπάγεται την αδυναμία κατάκτησης της λόγω της μη απεριόριστης δυνατότητας του ανθρώπινου μυαλού (και ψυχής) για πρόσληψη πληροφοριών (και των προερχόμενων συναισθημάτων απ’ αυτές) και επεξεργασίας τους που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την κατάκτηση σε επόμενο στάδιο της γνώσης.
Θα έλεγα λοιπόν ότι ενώ εκ πρώτης όψεως η υπερκατανάλωση πληροφοριών φαίνεται θετική, μας οδηγεί σ’ ένα είδος πνευματικής χοληστερίνης ή πνευματικής βουλιμίας, γιατί το δέλεαρ για ολοένα και περισσότερες είναι μεγάλο (κάτι σαν την Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων).
Η γνώση ως επόμενο στάδιο πληροφόρησης (και όχι απαραίτητα) είναι πνευματική κατάκτηση προερχόμενη πολλές φορές από μια εσωτερική τακτοποίηση γι’ αυτό και έχει συνώνυμα την σύνεση και την φρόνηση.
Συμβαίνει βέβαια τα τελευταία χρόνια να χρησιμοποιούμε αυτές τις λέξεις – έννοιες: επικοινωνία – πληροφορία – γνώση συνεχώς, χωρίς το φιλοσοφικό τους στήριγμα. Δεν επιχειρώ φυσικά να κάνω ερμηνεία των λέξεων αλλά απλώς προβληματίζομαι για την πραγματική σημασία τους την οποία καταλαβαίνουμε όταν βλέπουμε ότι λείπουν από την σύγχρονη ζωή μας και τις χρησιμοποιούμε ως λιγότερες από ότι πραγματικά είναι (π.χ. συνομιλώ, συνευρίσκομαι,…).
Προβληματισμός 3^ος : Το ψευδαισθησιακό της πραγματικότητας και το θέμα της συμμετοχή μας στη δημιουργία της (παλιό γνωσιολογικό ερώτημα) ήρθε να βάλει ξανά το ερώτημα αν αυτά που ζούμε είναι πραγματικά ή αποκυήματα της φαντασίας μας και εδώ πιο πρακτική η ηλεκτρονική τεχνολογία απαντά ξεκάθαρα ναι, μέσω της εικονικής πραγματικότητας.
Τι έχουμε δηλαδή εδώ μια εικονική πραγματικότητα μέσα στην άλλη;
Όλα αυτά τα γράφω γιατί ατελείωτες ώρες ψάχνοντας μέσα σε ηλεκτρονικούς δαιδαλώδεις διαδρόμους ξέχασα τον αρχικό μου σκοπό, γιατί ξεκίνησα, με ποιο αρχικό ζητούμενο και για ποιο λόγο. Είναι βλέπεις όλα δελεαστικά για αναζήτηση και παραπέμπουν σε κάτι ακόμα πιο ενδιαφέρον και ακόμα πιο ενδιαφέρον…
Αγαπητέ Γιώργο μιας και δεν είναι εύκολο να συναντηθούμε και να τα πούμε (η τρέχουσα πραγματικότητα βλέπεις…) θα καθίσω στον υπολογιστή μου και θα σου στείλω τις σκέψεις μου με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (και να σκεφτεί κανείς ότι μένεις δυο δρόμους πιο πάνω).